Asus ROG Strix Z690-E Gaming WiFi modeli, Z690 anakartların üst orta sınıf segmentinde yer alıyor. Ve evet, bugünlerde orta menzili oluşturan şey, eskisinden biraz daha yüksek fiyatlı. 469,99 dolar fiyat etiketiyle Z690-E Gaming WiFi ucuz bir kart değil değil, fakat entegre PCIe 5.0 M.2 soketli en ucuz Z690 anakartlarından biri.
Asus ROG Strix Z690-E Gaming WiFi
Asus ROG Strix Z690-E Gaming WiFi, M.2 soketinden çok daha fazlası olarak karşımıza çıkıyor. Yetenekli güç dağıtımına, 12 adet arka USB bağlantı noktasına, en yeni Realtek ses codec bileşenine ve herhangi bir yapı temasına uygun bir görünüme sahiptir.
Asus ROG Strix Z690-E Gaming WiFi, son nesil Z590-E Gaming ile karşılaştırıldığında, daha fazla özellik eklenirken görünüm biraz değişti. Bu anakart, çoğu Z590 ve Z690 anakart gibi, Intel’in 12. nesil Alder Lake işlemcilerini ve onunla birlikte gelen özellikleri desteklemek için yinelemeli bir güncellemedir. PCIe 5.0 desteğinin dışında Asus, Alder Lake‘in daha yüksek çekirdek sayılı işlemcilerini desteklemek için faz sayısını 14’ten 18’e ve çıkışı 70A’dan 90A MOSFET artırarak güç dağıtımını iyileştirdi, başka bir M.2 soketi ekledi ve ses sürücüsünü yükseltti.
Asus ROG Strix Z690-E Gaming WiFi’da karşımıza çıkan en önemli fark tümleşik PCIe 5.0 x4 M.2 soketidir. Z690 yonga seti PCIe 5.0 desteği getirse de, çoğu anakartta PCIe 5.0 M.2 soketi yoktur. Ve eğer yaparlarsa, genellikle bir eklenti kartı ve birincil grafik yuvasının çatallanması yoluyla yapılır. Asus, görünümü bunun dışında biraz değiştirdi, fakat yine de aynı yüksek kaliteli ROG Strix havasına sahip. Bu kartın artık sahip olmadığı tek şey 400 doların altında bir fiyat etiketi.
Asus ROG Strix Z690-E Gaming WiFi Özellikleri
| Soket | LGA1700 |
| Yonga seti | Z690 |
| Form faktörü | ATX |
| Voltaj Regülatörü | 19 Faz (18+1, Vcore için 90A MOSFET) |
| Video Bağlantı Noktaları | (1) DisplayPort (v1.4) |
| (1) HDMI (v2.1) | |
| USB Bağlantı Noktaları | (1) USB 3.2 Gen 2×2 Type-C bağlantı noktası (20 Gbps) |
| (1) USB 3.2 Gen 2 Type-C bağlantı noktası (10 Gbps) | |
| (2) USB 3.2 Gen 2 (10 Gbps) | |
| (4) USB 3.2 Gen 1 (5 Gbps) | |
| (4) USB 2.0 (480 Mbps) | |
| Ağ Gririşleri | (1) 2,5 GbE |
| Ses Jakları | (5) Analog + SPDIF |
| PCIe x16 | (1) v5.0 (x16) |
| (2) v4.0 (x4, x4/x4 ve ROG Hyper M.2) | |
| PCIe x8 | X |
| PCIe x4 | X |
| PCIe x1 | (1) v3.0 (x1) |
| SLI | ?? |
| DIMM yuvaları | (4) DDR4 6400+(OC), 128GB Kapasite |
| M.2 yuvaları | (1) PCIe 5.0 x4 (128 Gbps) / PCIe (110 mm’ye kadar) |
| (2) PCIe 4.0 x4 (64 Gbps) / PCIe (110 mm’ye kadar) | |
| (1) PCIe 4.0 x4 (64 Gbps) / PCIe (110 mm’ye kadar) | |
| (1) PCIe 4.0 x4 (64 Gbps) / PCIe + SATA (110 mm’ye kadar) | |
| U.2 Bağlantı Noktaları | X |
| SATA Bağlantı Noktaları | (6) SATA3 6 Gbps (RAID 0/1/5/10’u destekler) |
| USB Başlıkları | (1) USB v3.2 Gen 2×2, Type-C (20 Gbps) |
| (1) USB v3.2 Gen 1 (5 Gbps) | |
| (2) USB v2.0 (480 Mbps) | |
| Fan/Pompa Başlıkları | (8) 4-Pin (CPU, AIO, Kasa fanları) |
| RGB Başlıkları | (3) aRGB Gen2 (3 pinli) |
| (1) RGB (4 pimli) | |
| Teşhis Paneli | 2 karakterli hata ayıklama LED’i, 4 LED’li Q-Kodu |
| Dahili Düğme/Anahtar | X |
| SATA Denetleyicileri | ASMedya 1061 |
| Ethernet Denetleyici(ler)i | Intel I-225V (2,5 Gb/sn) |
| Wi-Fi / Bluetooth | Intel AX210 Wi-Fi 6E (2×2 eksen, MU-MIMO, 2,4/5/6 GHz, 160 MHz, BT 5.2) |
| USB Denetleyicileri | ASMedia ASM1074, ASM1543 |
| HD Ses Codec Bileşeni | Realtek ALC4080 |
| DDL/DTS | X / Evet, Bağlantısız Ses |
| Garanti | 3 yıl |
Anakarta ilk kez ayrıntılı olarak bakıldığında, IO kapağında ve yonga seti soğutucusunda bazı markaların vurgulandığı siyah üzerine siyah bir görünüme sahip. Tek RGB öğesi, IO bitlerinin üzerindedir ve ROG sembolü fazlasıyla öne çıkıyor. VRM soğutucuları büyük, ağır ve aşağıdaki güç parçalarını soğutmak için harika bir iş çıkaracak gibi görünüyor. Yonga seti soğutucusu, ROG harfleriyle birlikte beyaz Strix sembolü ve Asus’un genel merkezinin enlem ve boylam koordinatları da dahil olmak üzere ek markalama özellikleri taşıyor. En üstte bulunan M.2 soketi, bir soğutucuya ve üzerindeki daha küçük bir soğutucuya bağlanan bir ısı borusuna sahip.
Kartın alt yarısındaki soğutucular ve örtüler sol kenara ulaşmasa da yine de güzel görünen bir kart. Genel olarak, Z690-E Gaming WiFi, birinci sınıf bir anakartın parçası gibi görünüyor ve Z690 tabanlı sisteminizi oluşturmak için harika görünümlü bir parça olacaktır.
Kartın üst yarısına odaklanırken VRM soğutucu ile başlayacağız. Burada ikisi, yükü paylaşmak için ısı borusu aracılığıyla birbirine bağlanıyor. Sol VRM soğutucu çok büyük, IO kapağı üzerinden uzanıyor ve RGB öğesini entegre ediyor. Çok fazla yüzey alanı olmasa da, ağırlığı çok fazla gibi görünüyor.
VRM soğutucularının üzerinde, CPU‘ya güç sağlamak için iki adet güçlendirilmiş 8 pinli EPS konektörü bulunuyor.
Soketin sağ tarafında 128 GB’a kadar RAM‘i destekleyen dört DRAM yuvası bulunur. Asus’un bildirdiğine göre 6400 MHz hıza kadar RAM destekleniyor. Bu hızlara ulaşmak, doğru bellek kiti, işlemci üzerinde kaliteli bir bellek denetleyicisi ve bunu yapacak anakartın doğru BIOS ayarlarıyla mümkün hale gelebilir.
Sağ üst köşede iki RGB başlığıyla karşılaşıyoruz. Solda 3 pinli bir ARGB ve sağda 4 pinli RGB var. Anakarta bağlı tüm RGB’ler, aydınlatmayı kontrol etmek için Asus Aura Sync yazılımını kullanıyor. Sağ kenarda önce Q-LED ekran ve Q-Code LED ile karşılaşıyoruz. İlki, POST işlemi sırasında yanan dört LED’den (CPU, Boot, RAM, VGA) oluşan bir settir. İşletim sistemine önyüklemeyi engelleyen bir sorun ortaya çıkarsa, ilgili LED yanık kalarak sorunu daha rahat anlamamıza yardımcı oluyor. Q-Code LED’i, sorunun nerede olabileceği konusunda size daha ayrıntılı bilgi verir. Sağ kenardan devam ederek, karta güç sağlamak için 24 pimli ATX konektörüne, ön paneldeki bir USB 3.2 Gen 2×2 (20 Gbps) konektörüne ve bir USB 3.2 Gen 1 (5 Gbps) bağlantı noktasına erişebiliriz.
CPU güç dağıtımı için Asus ROG Strix Z690-E Gaming WiFi‘da Vcore’a atanan 18 faz ile 19 fazlı “ekip” bir VRM (faz çiftleyici olmadan kanal başına iki MOSFET) kullanır. Güç, EPS “ProCool II” konektörlerinden 20 kanallı bir Renesas RAA229131 PWM kontrol cihazına gelir. Güç, kontrolörden 18 90A Intersil ISL99390 SPS MOSFET’lere gönderilir. CPU için mevcut olan 1,620A, stokta ve hız aşırtma uygulanmış durumdayken amiral gemisi Intel Core i9-12900K işlemciyi işleme kapasitesinden daha fazlasını sunar.
Kartın alt yarısına doğru dönerek bu alanda bulunan ses, PCIe yuvaları, M.2 yuvaları ve diğer depolama konektörlerini görebilirsiniz. En solda, üzerinde SupremeFX etiketi bulunan parlak bir faraday kafesinin altına gizlenmiş Realtek ALC4080 ses codec bileşenini görüyoruz. Asus ayrıca THD+N performansını 72 dB’den 83 dB’e iyileştirmek için tasarlanmış bir Savitech SV3H712 amplifikatörü kullandı. Ek olarak, ses bölümünü oluşturan birkaç Nichicon marka ses başlığı ve ses ayırma çizgisi vardır.
Anakartın ortasında üç adet tam boy PCIe yuvasını görüyoruz. Birincil GPU yuvası PCIe 5.0 x16 standardında çalışıyor ve soketin dayanıklığını arttırmak için güçlendirilmiş yuva tercih edilmiş. Bu yuvadaki PCIe kilidini serbest bırakan sağda bir “Q-Release” düğmesi bile var.
Yonga setini geçerek altı SATA bağlantı noktasına geliyoruz. Bunlar yonga seti aracılığıyla da bağlanırken, iki bağlantı noktası şerit paylaşımını azaltan harici bir denetleyici kullanıyor. Bir RAID kurulumu çalıştırıyorsanız, bu bağlantı noktaları RAID0/1/5/10 modlarını destekler. Sonunda, tüm SATA bağlantı noktaları doluyken beş adede kadar M.2 cihazı çalıştırabilirsiniz. Herhangi bir paylaşım, Hyper M.2 kartıyla kullanıldığında PCIe yuvalarıyla birlikte gelir.
Son olarak, kartın alt kenarında, USB’den RGB’ye kadar bir dizi başlık ve hatta bazı sensörler buluyoruz.
Soldan sağa doğru sıralanmış tam bir liste:
- Ön panel sesi
- Thunderbolt başlığı
- 3 pinli ARGB başlığı
- 4 pimli RGB başlığı
- (2) USB 2.0 başlıkları
- Sıcaklık sensörü başlığı
- TPM başlığı
- Sistem fanı başlığı
- Ön panel başlığı
Çok önemli olan arka IO alanına bakıldığında, Asus, etiketlerin okunmasını kolaylaştıran, siyah bir arka plana ve beyaz yazıya sahip önceden kurulmuş bir IO plakası kullanıyor. Burada iki Type-C bağlantı noktası (20 Gbps ve 10 Gbps), dört USB 3.2 Type-A 10 Gbps bağlantı noktası, dört 5 Gbps bağlantı noktası ve iki USB 2.0 (480 Mbps) bağlantı noktası bulunan toplamda 12 USB bağlantı noktası vardır. Bölümlerden biri BIOS Flashback işlevine ayrılmıştır.
İşlemcinin yerleşik grafik birimini kullanıyorsanız, Displayport (v1.4) veya bir HDMI bağlantı noktası (v2.1) seçeneğiniz var. Bu alanda ayrıca küçük Clear CMOS ve BIOS Flashback düğmeleri de buluyoruz. Diğer bağlantı, 2,5 GbE bağlantı noktası, Wi-Fi 6E anten bağlantıları da burada yer alıyor.
